Rayb
Rayb, kuşku ve şüphe demektir. Araplar, kişi bir şeyden kuşkulandığında "kuşkulandı", kuşkulu bir iş içinde tabirini kullanırlar. Zemahşeri bu kelimeyi şöyle açıklar: Rayb, "Rayebe" fiilinin nıasdarıdır. Bir şey, bir kimseyi şüpheye düşürdüğünde "Onu kuşkulandırdı" denir. "Raybe", nefsin sıkıntı ve ızdıraba düşmesidir. Zamanın musibetlerine de "Raybu' z-zaman" denir.[96] Rayb nefse ızdırap ve kuşku vermek anlamına masdar iken, lügat geleneğinde, bir ızdırabın başlıca nedenlerinden biri olan şek ve şüphe manasında kullanılmıştır. Rayb şüpheye yakın, kötü zan gibi töhmet manasını da taşır. "Rayb"in asıl manası; şüphe ve kuşku, yani kuşkulu şüphedir. Yalnız şüphe kelimesini de bu anlamda kullanırız. Bakara Sûresi'ndeki kullanımında "rayb" bütün cinsi ile olumsuz kılındığından, ilmî şüphe ve ahlâkî şüphe diye birbirinden ayrılabilecek olan şüphe ve suçlama durumlarının ikisi de kaldırılmış ve iki yönden kesin olarak ispatlanmakla Kitabın/Kur'ân'ın mükemmelliği açıklanmıştır. Kitapta şüpheye yer olmadığı ifade edilerek Peygamber'in ve inananların kalbi sağlamlaştırılmıştır. Rayb, aynca ıztırab vermek manasında kullanılmaktadır. Örneğin Tur: 52/30 ayetinde "raybu'l-menûn", dehrin ıztırab veren musibeti veya ölüm felaketi anlamına gelir. Bir rivayete göre, Müslümanların sayılarının artması üzerine endişelenen Kureyş Dâru'n-Nedve'de toplanarak bu soruna çözüm bulmaya çalışırken, Abdü'd-Dâr oğulları Peygamberimizi kastederek, "Raybu'l-menûn'u gözetin, çünkü o bir şairdir, Zuheyr'in, Nabiğa'nın, A'şa'nın helak olması gibi o da helak olacaktır." dediği ifade edilmiştir.
16.02.2009 tarihinden beri 3002 defa okundu. Son takip: 21.11.2024 - 10:44
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.