İlah
Ta ı, ma'bûd anlamına gelen bu isim, ibadet etmeyi ifade eden elehe, ye'lehu veya tefa'ul şekli olan teellehe'den gelir.[73] Anlam bakımından ism-i mef’ûl sayılır. Kur'ân'da 96 yerde mücerred, 17 yerde çeşitli muttasıl zamirlere muzaf olarak, 2 yerde tesniye, 33 defa da cem' durumunda kullanılmıştır. Bu kökten hiç fiil gelmemiş olması dikkat çekicidir. Ma'rife olarak el-İlâh kelimesi de Kur'ân'da kullanılmamıştır.[74] İbn Kesir "ilâh" kelimesinin şu anlamları ihtiva ettiğini söylemektedir: a- "Falancaya ısındım.'' b- "Korktuğu bir iş başına geldi", "Başkası onu korudu, kurtardı," c- "Adam, adama aşırı sevgisinden dolayı yöneldi." d- "Deve yavrusu anasına düşkün oldu." e- “Kulluk etti. “İlah” elimesi, hicaplandı, örtündü, gizlendi “Lâhe, yelihu, lihâ”den türemiştir.[75] Bu tanımlardan anlaşılan şudur: İlâh kelimesi kulluk etmek, hayret ve şaşkınlık içerisinde kalmak, gönülden bağlanıp sığınmak, kendisine tapılan, yüceliğinin karşısında hayrete düşülen, duyularla idrak edilemeyen varlık gibi manalara da gelmektedir.[76] Diğer bir ifade ile İlâh; kalplerin saygı, korku, umut, dua, tevekkül, tevbe ve sonsuz sevgiyle kendisine bağlandığı şey demektir. Bu da gösteriyor ki, her türlü saygıya lâyık olan yalnızca Allah'tır.[77] Ayetlerde belirtildiğine göre ilâh bizatihi var olan, başkasına muhtaç olmayan, ebedî hayatla diri olan, yaratan, öldürüp dirilten, rızık veren, ilmiyle bütün varlıkları kuşatan, esirgeyen ve bağışlayan en yüce varlıktır.[78] Câhiliye döneminde "ilâh" kelimesinin bilindiğini o döneme ait şiirlerden ve dini yaşantıyla ilgili tutum ve davranışlardan anlıyoruz. Nitekim en-Nâbiğatu'z-Zubyânî şöyle der: "İlâh, Süleyman'a, insanlar arasında ol ve onları koru dedi."[79] Diğer tarftan putperest Arapların telbiyesi de bu konuda bize ipuçları vermektedir. "Buyur Allahım! buyur! Buyur, Senin ortağın yoktur. Ancak bir ortağın vardır, o da senin hükmündedir. Sen ona ve onun sahip olduklarına hükmedersin "[80] İlâh kelimesi aslında gerçek ta ıya ait olamakla beraber, Arapça'da genel anlamda ta ı için kullanılan bir cins isimdir. Gerçek ilâh olamasa bile, bazıları tarafından tapınmaya konu edilmiş olan her varlık, bu kelime ile gösterilmektedir. Buna rağmen Kur'ân'da, ekseriya gerçek ilâh için kullanılmış olup, bâtıl ta ılar için kullanımı oldukça azdır; Ancak Allah, (c.c.) bu kelimeyi batıl ta ılar için kullandığında, ya müşriklerden nakil ve hikaye ettiği sözlerde getirir veya bir zamirle onlara nisbet eder.[81] Gerçek Ma'buda isim olarak kullanılan "Allah" lafzının da, "ilâh" kavramında yer alan hemzenin atılması ve daha so a bunun yerine "el" takısının getirilmesi ve "lâm"ın lama idğam (girdirme) edilmesi suretiyle elde edildiği söylenmiştir. Bazılarına göre ise herhangi bir şeyden türemeyip câmid bir isim olarak "Allah"a ad olarak kullanmıştır.[82]
16.02.2009 tarihinden beri 2969 defa okundu. Son takip: 21.11.2024 - 09:33
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.